Wat is cholesterol?

Cholesterol is een vetachtige stof die in je lichaam voorkomt. Hoewel cholesterol vaak een slechte naam heeft, speelt het een belangrijke rol in je lichaam. Zonder cholesterol kunnen we niet goed functioneren. Maar een te hoog cholesterolgehalte kan wel gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, vooral voor hart en bloedvaten. In dit artikel lees je wat cholesterol precies is, waar het vandaan komt, hoe het je gezondheid beïnvloedt en wat je kunt doen om het in balans te houden.

Samenvatting

• Cholesterol is een vetstof die je lichaam nodig heeft, maar te veel LDL is schadelijk.
• HDL is het ‘goede’ cholesterol dat helpt om overtollig LDL op te ruimen.
• Een hoog cholesterol voel je niet, daarom is meten belangrijk.
• Gezonde voeding, beweging, stoppen met roken en een gezond gewicht helpen je cholesterol in balans te houden.
• Cholesterol en bloeddruk zijn nauw verbonden: beide goed monitoren is belangrijk voor je hartgezondheid.

Waar komt cholesterol vandaan?

Cholesterol wordt op twee manieren in je lichaam verkregen. Een deel maakt je lichaam zelf aan, vooral in de lever. Het andere deel krijg je binnen via voeding, bijvoorbeeld uit vlees, eieren en zuivelproducten.

Er zijn twee soorten cholesterol:

• LDL (low-density lipoproteïne): dit wordt ook wel het ‘slechte’ cholesterol genoemd. Het kan zich ophopen in de wanden van je bloedvaten, wat kan leiden tot vernauwing en uiteindelijk hart- en vaatziekten.
• HDL (high-density lipoproteïne): dit is het ‘goede’ cholesterol. Het helpt om overtollig LDL-cholesterol af te voeren naar de lever, waar het wordt afgebroken.

Je hebt dus beide soorten nodig, maar in de juiste balans.

Wanneer heb je een hoog cholesterol?

Een hoog cholesterolgehalte voel je meestal niet. Het geeft geen duidelijke klachten. Daarom is het belangrijk om het regelmatig te laten meten, zeker als je ouder bent dan 40 of als hart- en vaatziekten in je familie voorkomen.

Een hoog cholesterol wordt meestal ontdekt via een bloedtest. Artsen kijken dan naar de verhouding tussen LDL, HDL en het totaal cholesterol. Bij een ongezonde balans zal de arts meestal aanraden om je leefstijl aan te passen of soms zelfs medicatie voor te schrijven.

Factoren die bijdragen aan een hoog cholesterol zijn onder andere:

• Ongezonde voeding (veel verzadigde vetten en suiker)
• Weinig lichaamsbeweging
• Roken
• Overgewicht
• Erfelijke aanleg

Wat kun je doen om je cholesterol te verlagen?

Gelukkig kun je met een gezonde leefstijl al veel doen om je cholesterolgehalte te verbeteren. Hier zijn een aantal tips:

Eet gezond en gevarieerd
Kies voor voeding die rijk is aan vezels, zoals groente, fruit, volkorenproducten, noten en peulvruchten. Vermijd verzadigde vetten (zoals in gefrituurd eten, snacks, volle zuivel) en kies liever voor onverzadigde vetten (zoals in olijfolie, avocado en vette vis).

Beweeg regelmatig
Dagelijks bewegen is goed voor je hart én voor je cholesterol. Denk aan wandelen, fietsen of zwemmen. Probeer minstens 30 minuten per dag actief te zijn.

Stop met roken
Roken verlaagt het HDL-cholesterol en verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. Stoppen met roken is dus niet alleen goed voor je longen, maar ook voor je bloedvaten.

Let op je gewicht
Overgewicht zorgt voor een verhoogd LDL-cholesterol. Afvallen kan helpen om je cholesterolwaarden te verbeteren en verlaagt ook andere risico’s, zoals een hoge bloeddruk. Houdt daarom goed je BMI en BMR in de gaten.

Hoe wordt cholesterol gemeten?

Cholesterol meten gebeurt meestal via een bloedtest. Je kunt dit laten doen bij de huisarts, maar er zijn tegenwoordig ook betrouwbare thuistesten. Voor mensen die hun gezondheid goed willen volgen, zijn er combinaties van bloeddrukmeters en cholesteroltellers beschikbaar.

Let op: als je de meting thuis doet, zorg dan dat je nuchter bent voor een zo betrouwbaar mogelijk resultaat.

De uitkomst van een cholesterolmeting wordt vaak weergegeven in mmol/L (millimol per liter). Hieronder zie je richtlijnen voor volwassenen:

• Totaal cholesterol: lager dan 5,0 mmol/L is wenselijk
• LDL-cholesterol: lager dan 3,0 mmol/L
• HDL-cholesterol: hoger dan 1,0 mmol/L (mannen) of 1,2 mmol/L (vrouwen)

Cholesterol en bloeddruk: hoe hangen ze samen?

Een hoog cholesterol en een hoge bloeddruk komen vaak samen voor. Beide vergroten de kans op hart- en vaatziekten. Vetophoping in de bloedvaten door een teveel aan LDL maakt de vaten nauwer en stijver, waardoor de bloeddruk stijgt. Daarom is het belangrijk om beide waarden goed in de gaten te houden.

Door je cholesterol en bloeddruk regelmatig te meten, kun je risico’s eerder signaleren en actie ondernemen. Zeker als je ouder bent of een verhoogd risico hebt (bijvoorbeeld door erfelijkheid), is dit een slimme gewoonte.